چرا همیشه با این خصوصیت پیش می رویم که امروزه وضعمان نسبت به قبل بسیار بهتر است؟ پاسخ را می توان این چنین عنوان نمود که با توجه به خصوصیاتی که در حال حاضر قابل مشهود است کلیه تغييرات گسترده، افزايش پيچيدگي و رقابت ها در جهان امروز بسیار بالا گرفته است و همین مورد یک دلیل برای تغییر کلی وضع حال نسبت به گذشته است. شركت های جديدی با محصولات مدرن و همچنین با فن آوری های بالا كه قادر هستند تا محصولات و خدمات ویژه و خاصی را برای ارائه به سایرین تولید نمایند بر روی کار آمده اند و کلیه این عوامل در حال حاضر از مهم ترين دغدغه های موجود برای مديران و مسئولين این شرکت ها است. در اين بین شركت های دانش بنيان به عنوان شركت های كوچک و متوسط محصولات مدرن و نوینی را استفاده از دانشی که دارند به بازار عرضه می کنند تولید اینگونه محصولات و وجود آن ها در بازار باعث شده است که این شرکت ها برای همگان از اهميت بالایی برخوردار باشند. همچنین از مزیت های دیگر این شرکت ها (انواع شرکت های دانش بنیان) می توان به رشد اقتصادی و ايجاد شغل های متنوع، متناسب با ظرفيت نوآوری نام برد. این جمله به این معناست كه دستاورد های تحقيق و توسعه به صورت پيوسته از طريق سرمايه گذاری به محصول، فرآيند و يا سيستم های نوين تبديل می شود و دسترسي به ظرفیت های سرمايه گذاری برای كارآفرينان و پژوهشگران یک عامل مهم در ساخت نوآوری و بهره برداری از توان فناوری در اقتصاد ملی است.

انواع شرکت های دانش بنیان

انواع شرکت های دانش بنیان را در یک جمله می توان اینگونه شرح داد که آن ها از جمله اثر بخش ترین  عوامل ایجاد اشتغال، نوآوری، توسعه سیستم های اجتماعی و شکل گیری و رشد اقتصاد انواع شرکت های دانش بنیان در هر کشوری هستند. این شرکت ها چرا ایجاد شده اند؟ شرکت های دانش بنیان علاوه بر مواردی که در بالا ذکر نموده ایم و اثر بخشی در روند مشاغل برای افراد جهت برای پاسخگویی به نیاز های  مشخصی در بازار شکل  گرفته اند به بیان دیگر یک محل جهت تبدیل ایده های جدید به محصولات و خدمات بهتر و مشتری پسند هستند. 

مواردی که باعث شده اند تا انواع شرکت های دانش بنیان تا این حد شناخته شده و مهم شمرده شوند: خلاقیت، نو آوری، انعطاف پذیری و انگیزه بالای مؤسسان است، یعنی همان مواردی که در شرکت های بزرگ به علت وجود ساختار های کند و   دیوان سالاری و  سلسله مراتب بلند خود در آن به شدت مشکل دارند.

از نگاه دولت های مختلف، انواع شرکت های دانش بنیان از مواردی برای منابع مهم درآمد و همچنین وجود شغل گذاری و در نتیجه نیروی مهم تأثیر گذار بر توسعه اقتصادی هستند. با پذیرفتن این مورد که علم و فناوری در حال حاضر از اهمیت بالایی برای توسعه اقتصادی و پیامد منطقی آن یعنی اهمیت چشم گیر ایجاد ظرفیت تولید نوآوری مبنی بر علم در جامعه نیز خود است و به طور واضح این مورد قابل مشهود است. نقش مهم شرکت های دانش بنیان در اقتصاد و همچنین، در عوامل دیگر یعنی نو آوردی و محصولات مدرن در در جوامع امروزی بسیار اهمیت بخش است. شرکت های دانش بنیان با ویژگی های نظیر؛ افزایش نرخ اشتغال زایی، فروش، صادرات و تشکیل سرمایه و... نیز فعالیت می کنند

با توجه به اینکه میان همیاری ­های قانون برای انواع شرکت های دانش بنیان از نوع “شرکت دانش بنیان تولیدکننده کالا/خدمات دانش بنیان“، “شرکت دانش بنیان صنعتی دارای فعالیت دانش بنیان” و “شرکت دانش بنیان نوپا” تفاوت وجود دارد،‌ ملزوم است در شروع شرکت­ درخواست کننده دانش بنیان شدن در صورتی که شرایط تولیدی را دارند، به صورت تولیدی تأیید شوند و اگر شرایط تولیدی را ندارند به صورت شرکت دانش بنیان نوپا و سپس  شرکت دانش بنیان صنعتی بررسی شوند. با این توضیح، حتی زمانی که در زمان ارجاع شرکتی به کارگزار اعلام می­شود که شرکت به عنوان تولیدی ارزیابی شود نیز، در صورتی که شرکت شرایط تولیدی را ندارد،‌ باید به عنوان نوپا یا صنعتی نیز بررسی شود.

دسته بندی شرکت های دانش بنیان

هر شرکت دانش بنیان با توجه به حجم کاری، سابقه و سطح فعالیت خود می تواند در یکی از سه دسته شرکت دانش بنیان نوپا، شرکت دانش بنیان تولیدی و شرکت صنعتی دارای فعالیت دانش بنیان جای گیرد.

تعداد کل انواع شرکت های دانش بنیان:   3278         

تعداد شرکت های دانش بنیان تولیدی:       802

تعداد شرکت های دانش بنیان صنعتی:       711

تعداد شرکت های  دانش بنیان نوپا: 1765               

خصوصیات شرکت های دانش بنیان

شرکت های دانش بنیان، اساسا کالا تولید نمی کنند و عموماَ، زمین یا ماشین آلات خاصی نیز ندارند. بلکه همیشه عده ای از افراد تحصیل کرده و با تجربه اطلاعاتی تولید می کنند که این اطلاعات ، محصولات اصلی شرکت محسوب شده و برایشان درآمدزایی دارد.

 شاخص های تشخیص انواع شرکت های دانش بنیان

 شاخص های تشخیص شرکت های دانش بنیان، به دو دسته شاخص های عمومی و اختصاصی تقسیم می شوند.

الف: شاخص های عمومی

 احراز حداقل دو مورد از شرایط ذیل برای دو سوم از اعضای هیات مدیره شرکت ضروری است:

1- مدرک کارشناسی

2-حداقل 3 سال سابقه فعالیت کاری یا علمی در حوزه فعالیت شرکت

3- یک اختراع ثبت شده ارزیابی شده داخلی یا یک اختراع بین المللی مرتبط با حوزه کاری شرکت

4-حداقل نیمی از درآمد شرکت در یک سال مالی گذشته ، ناشی از فروش فناوری، کالا و یا خدمات دانش بنیان از طریق قرارداد باشد.

5-سابقه بیمه پرداختی برای حداقل 3 نفر از کارکنان تمام وقت شرکت، حداقل شش ماه باشد.

ب-شاخص های اختصاصی

شرکت متقاضی باید علاوه بر دارا بودن شاخص های عمومی، واحد کلیه شرایط اختصاصی در یکی از دسته های ذیل نیز باشند:

1-شرکت های تولید کننده کالاهای دانش بنیان

2-شرکت باید تولید کننده کالای دانش بنیان مطابق فهرست کالاهای دانش بنیان مصوب کار گروه باشد که در 2 سال گذشته آن ها را در قالب کالاهای جدید یا ارتقاء یافته عرضه کرده و دانش فنی آن را بواسطه انتقال یا ایجاد دانش فنی، از طریق فعالیت های تحقیق و توسعه، نهادینه کند.

معیارهای تشخیص محصولات دانش بنیان

1- دارای پیجیدگی فنی بوده و تولید آن نیاز به تحقیق و توسعه ی هدفمند  توسط یک تیم فنی خبره داشته باشد

2- در حوزه ی فناوری های بالا و متوسط به بالا باشد

3-   تحقیق و توسعه برای حفظ توان رقابتی آن محصول در بازار به صورت مداوم انجام شود

4- عمده ارزش افزوده ی آن کالا، خدمات ناشی از دانش فنی و  نوآوری فناورانه باشد.

ساختار سازمانی انواع شرکت های دانش بنیان

دو گونه اقدامات يا فعاليت هاي مديريت شركتهاي دانش  بنيان در خصوص ساختار سازماني عبارتست از: 1) طراحي (مجدد) ساختار توليد اصلي از ديدگاه دانشی و تطبيق ساختار كنترل با ساختار توليد به دست آمده و 2) انطباق ساختارهاي توليد و كنترل موجود با تقاضاهاي دانشي به كمك اقدامات تكميلي طراحي ساختار. اين دو روش بيشتر تحت دو عنوان اصلي ساختارهاي پايه [4] و ساختارهاي پشتيبان [5] معرفي شده اند. ساختارهاي دانش محور پايه عبارتند از: سازمان هاي  تيم محور[6]، ساختارهاي  شبكه اي،  سازمانهاي تركيبي (فرامتن).  

ساختار تيم محور: تيم، عموماً به گروهي از افراد اطلاق مي شود كه براي رسيدن به يك هدف مشترك با هم كار  مي كنند.  جايگاه تيم در طراحي  سيستمهاي فني- اجتماعي و نقش محوري آن در مطالعات مديريت ژاپني ها بر مفاهيمي چون  تيمهاي ناب [7]و تيم هاي به موقع[8] متمركز شده اند. مزيت اصلي ساختار تيمي آن است كه  تيم ها مي توانند براي يكپارچگي دانش مورد نياز  وظيفه اي خاص، طراحي شوند. تشكيل چنين تيمي در نهايت منجر به بهبود و ارتقاء همه فرايندهاي دانش درون تيم خواهد شد. اشكال اصلي تيم ها نيز آن است كه پيوستگي زياد اعضا كه البته براي موفقيت تيم هم ضروري است، خود مانعي اساسي بر سر راه ارتباط با ساير  تيمها خواهد بود و اين به اكتشاف و كاربرد دانش بين تيمي آسيب خواهد زد (دانش فرد، 1395).

ساختار شبكه اي: شبكه ها را مي توان به عنوان واحد ساختاري در نظر گرفت كه در آن ارتباط اعضا براساس جايگاه پرسنلي و يا جايگاه فني آن ها در سازمان شكل مي گيرد. اين ساختار، بيشترين درجه آزادي را براي دانشگران در طراحي و ايجاد روابط كاري شان به دنبال دارد. مقهوم ساختار شبكه اي بسياري از اشكال سازماني را كه شبيه ساختار ادهوكراسي هستند، زير چتر مفهومي خود دارد.  سه عنصر اصلي،  شبكه هاي مختلف سازمان را به يكديگر پيوند مي زند: اول از ائتلاف افراد و شايستگي هايشان به عنوان سنگ محك طراحي استفاده  مي كنند. دوم بر اهميت  شبكه هاي ارتباطي جانبي، درون و مابين واحدهاي توليدي تأكيد مي ورزند و سوم  مديريت عالي را به عنوان  تسهيل گر، معمار و پشتيبان تلقي مي كنند.  شبكه ها از طريق گسترش ارتباطات و تعاملات انساني موجب تسهيل و تسهيم دانش ضمني مي شوند.

ساختار تركيبي(فرامتن): نوناكا و تاكوچي (1995) يك شكل ساختار سازماني را تشريح  كردهاند كه تركيبي است از سازمان  وظيفه اي سنتي (كه بر اساس بازده دريافتي بررسي مي شود) و سازمان پروژه محور (كه مزاياي انعطاف پذيري مورد نياز دانش آفريني را مورد تأكيد قرار مي دهد). اين سازمان هرمي شكل، از دو لايه اصلي تشكيل شده است. لايه زيرين، سيستم اصلي كسب و كار سازمان است كه براي فعاليت هاي روتين و عملياتي طراحي شده است و ساختاري سلسله مراتبي دارد. لايه بالايي، يك تيم  پروژه اي است که فعاليت هاي دانش آفريني را ساماندهي  مي كند. اين تيم، شامل افرادي ويژه از همه دواير فعال در لايه پاييني است كه تا تكميل پروژه در تيم حضور دارند. اصولاً مي بايد اين دو لايه بيشتر حالت مكمل يكديگر را داشته باشند تا اين كه باهم نامتجانس و ناسازگار باشند. براي تحقق اين امر، سازمان به يك فرهنگ مشاركتي قوي نياز دارد تا لايه تيم محور را به لايه بروكراتيك و سلسله مراتبي پيوند دهد. نوناكا اين فرهنگ ارتباطي را پايگاه دانش سازمان مي نامد. نوناكا از آن رو اين سازمان را فرامتن  نامگذاري كرده است تا نشان دهد كه تركيب دانش موجود بين لايه هاي سازمان، در گذر زمان نيازمند وجود خط ارتباط ساكن بين بخشهاي مختلف و لايه هاي سازمان است كه بتوانند در زمان مورد نياز فعال شوند. اين همانند خط هاي ارتباطي فرامتن است كه وب سايت ها را به هم متصل  مي كند. 

سازوكارهاي متعددي براي ارتقاي ساختارهاي سازماني موجود از ديدگاه توسعه فرايندهاي دانش معرفي و تشريح شده اند كه به ساختارهاي دانش محور پشتيبان معروفند. برخي از آنها عبارتند از: 

مراكز دانش: سازمان ممكن است وظيفه افزايش و  روان سازي جريان دانش و فرايندهاي دانش را به بخش يا دايره خاصي واگذار نمايد. براي مثال ممكن است كتابخانه سازمان، بر اساس كتب و اسنادي كه نگهداري  مي كند خدمات ترسيم نقشه دانش را نيز به عهده گيرد كه با اين كار فرايندهاي انتقال دانش را تسهيل كرده است. 

تعریف انواع شرکت های دانش بنیان

به موجب آیین نامه تشخیص شرکت ها و موسسات دانش بنیان، به شرکت های دانش بنیان اینگونه می گویند که این شرکت ها موسسات خصوصی یا تعاونی هستند که جهت افزایش علم و ثروت و همچنین توسعه اقتصادی بر پایه دانش و تحقق هدف های بالا، علمی و اقتصادی در مسیر نو آوری ها اختراعات و همچنین موفقیت های یک مجموعه و جامعه فعالیت می کنند 

همانطور که پیش تر نیز عنوان نمو دیم این شركت ها زير مجموعه ای از شركت های كوچک و متوسط هستند كه به طور مستقل فعاليت کرده و فعالیت بیشتر آن ها را در بخش های الكترونيک، مهندسي مكانيک، فناوری دارويی، بيو فناوری، فناوری نانو، فناوری زيست محيطی، فناوری اطلاعات و ساير فناوری های در حال ظهور و پيشرفته می توان دید.

از دیگر خصوصیات مهم اين شرکت ها می شود به پتانسيل بالا آن ها جهت رشد، نياز به تأمين مالی از بيرون به دليل وقت گیر بودن توسعه محصول، تمركز کردن بر بازار های مشخص كه نياز جهانی برای آن ها وجود دارد و ایجاد كار آفرينی های متنوع با توجه به نوع تحصيلات بالا و... را نام برد.

 انواع شرکت های دانش بنیان را می توان با این عوامل نیز شناخت که با توجه به کارایی که دارند افراد از آن ها به عنوان یاد گیرنده و خالق دانش و تولیدات محصولات مدرن با فناوری های جدید یاد می کنند. 

شرکت كار آفرين دانش بنيان می بایست از خصوصیات مهم زیر برخوردار باشد خصوصیاتی نظیر؛ انعطاف پذير بودن بالا، مشوق های پر قدرت،  ساختار غير بوروكراتيک،  سلسله مراتب مسطح،  فرهنگ نوآوری، ایجاد كار آفرينی و... 

در ادامه به انواع این شرکت ها با توضیحات مربوطه در این خصوص اشاره نموده ایم؛

انواع حقوقی شرکت های دانش بنیان

 شرکت هایی که تنها افراد هیات علمی مالک آن هستند.

در صورتی که سهام دانشگاه ها پایین تر از نیمه یعنی پنجاه درصد باشد، شرکت دانش بنیان به عنوان یک شرکت خصوصی باید مطابق قانون تجارت در اداره ثبت شرکت ها ثبت نماید.

نقش ها و وظیفه های دانش محور: كه در این خصوص می توان كارشناس ارشد دانش، مدير دانش و واسطه دانش را نام برد. وظيفه اين گونه از اشخاص، کنترل کردن کلیه موارد است كه در سطح استراتژيک يا عملياتی انجام گرفته شده و هدف آن فراهم آوردن کلیه زیر ساخت های مد نظر و  مناسب برای دانش گران در جهت انجام كامل وظايف آن ها است. 

ارتباطات جانبی: شکل های بسیاری از ارتباط های جانبی دانش را كه هدف آن ها بسیار بالا تر از مرز های حال حاضر است را معرفی نموده اند. که یک مورد آن را می توان برپایی حلقه های تخصصی نام برد كه متخصص های کلیه واحد های سازمان را جهت بحث در خصوص یک مورد معین و مشخص برای نتیجه گیری و رسیدن به یک انديشه کلی تشکیل می دهند. برنامه های گردش شغلی نيز می تواند از عوامل مربوطه  مناسبی جهت برقراری روابط جانبی بکار گرفته شود. 

گروه های غیر رسمی: اين گروه ها از اشخاصی شکل گرفته اند که در مورد علاقه ها و همچنین در جمع آوری و نتیجه گیری های موارد مختلف از یک برداشت همسان برخوردار هستند. اين گروه ها مواردی را جهت نتیجه گیری پیش می برند مواردی نظیر؛ صحنه های جهت گفتگو، فراگيری، معنا شناسی و ماهيت شناسی،  همچنین آن ها یک هدف مشخص را که مهم ترين هدف آن ها نیز محسوب می شود مشخص ساخته اند و آن هدف  آسان نمودن اشتراک دانش در میان اعضای گروه و تقويت نمودن سطح دانش آن ها است.

زمینه های فعالیت انواع شرکت های دانش بنیان

1 انجام دادن تحقیقات کاربردی 

2 ارائه دادن خدمات تخصصی و مشاوره ای

3-تولید محصولات جدید و مدرن

4 بکار گرفتن خدمات نظارتی برای تحقیق های پژوهشی، اجرایی و مشاوره ای

5 ارائه خدمات توسعه کار آفرینی

6 ایجاد نمودن مرکز های رشد و خدمات برای توسعه دادن به کسب و کار ها

7 ارائه خدمات توسعه محصول جدید

8 ارائه خدمات ورود کسب و کار به بازار بین المللی و جهانی شدن آن ها

9 انجام برنامه ریزی های مناسب و همچنین اجرای طرح های توسعه کارآفرینی در سطح های ملی، منطقه ای و محلی

حمایت های دولتی از انواع شرکت های دانش بنیان

جمله بالا به عنوان یک تیتر به چه معناست؟ این جمله به معنا این است که انواع شرکت های دانش بنیان از حمایت های دولتی همانند؛ معاف بودن از پرداخت های مالیاتی، عوارض حقوقی گمرکی، سود بازرگانی و عوارض مالیاتی به مدت 15 سال و همچنین اعطاء تسهیلات کم بهره (بلند مدت یا کوتاه مدت) و یا بی بهره برخوردار هستند.

عوامل شناسایی شده مؤثر بر توسعه شرکت های دانش بنیان

  ۱ نیروی انسانی: با توجه به روی کار آمد مشاغل مختلف هر روزه نقش منابع انسانی در کسب و کار ها بیشتر و به گونه ای پر رنگ تر شده است چرا که با ایجاد کار های مختلف و تنوع در آن ها انسان ها بیشتر به سوی شغل مورد علاقه و با درآمد بالا می روند. پس جهت استخدام یک فرد مفید برای یک کار باید افراد بسیاری را گزینش نماییم. در نتیجه، برای کلیه کسب و کار ها به خصوص شرکت های دانش بنیان، سرمایه انسانی مهم ترین سرمایه است و هرچه این سرمایه با وجود افراد مفید و با کیفیتی اداره گردد احتمال بقا، موفقیت و ارتقای کسب و کار بیشتر شده و برای کسب و کار ها نیز بسیار مفید است.

۲ عوامل حمایتی از مؤسسات دانش بنیان: با توجه به این مورد که تنوع نیاز های شرکت های دانش بنیان بسیار است و این نیاز ها از وجود ایده ها گرفته تا تجاری سازی محصولات پیش می رود حمایت های بسیاری به شکل های مختلف از سمت شرکت های دانش بنیان صورت می گیرد.

۳ عوامل زیر ساخت ها: منابع فیزیکی مورد نیاز جهت پارک های علمی را می توان به فضای فیزیکی (ملک) و زیر ساخت ها تقسیم بندی نمود. در  آغاز ساخت هر پارک می بایست حداقل از فضای فیزیکی جهت استقرار ساکنان بالقوه مهیا کرد. در بعضی از پارک ها، اینگونه مشاهده می شود که نیاز به یک فضای انکوباتوری نیز داریم. همچنین یک فضا جداگانه ای نیز می بایست جهت انجام کارهای اداری و بازرایابی پارک ها وجود داشته باشد و وجود این فضا ها برای هر کدام از پارک ها بسیار مهم تلقی می شود.

۴ عوامل توسعه و ایجاد مراکز مرتبط با فناوری: توسعه شرکت های دانش بنیان فقط با توسعه فناوری ها امکان پذیر است به بیان دیگر یعنی شرکت های دانش بنیان برتری و مزایای خود را نسبت به سایر شرکت ها در نوآوری در فناوری می بینند. فناوری ها همچنان در جهت ثروتمند نمودن یک کشور نقش مهم و اساسی داشته اند و بر سطح استاندارد و کیفیت زندگی مردم به شدت اثر بخش واقع می شوند. به شکل کلی، توسعه فناوری در انواع شرکت های دانش بنیان از جنبه های زیر قابل بررسی است؛

سود آوری بالا با  تولید کردن محصولات جدید و تغییر فرآیند های تولید، رقابت کردن برای حفظ نمودن و افزایش پیدا کردن سهم شرکت از بازار محصولات، کم شدن هزینه های تولید، کیفیت بیش از بیش و بالای محصولات، قابلیت انعطاف پذیری در مقابل بازار ها و پیشرفت فناوری.

۵ عوامل مرتبط با دولت: یک مورد مهم و حیاتی که در موفقیت های انواع شرکت های دانش بنیان بسیار اثر بخش واقع شده است تشویق های دولت و سیاست های حمایتی آن از این شرکت ها است. دولت ها و شرکت های پیش رو در هدایت و رهبری صحیح تغییر و تحولات دانش محور نقش بسیار مهمی را ایفا می کنند و یک مورد  مهم در شکل دهی اقتصاد دانش بنیان هستند.

۶ عوامل فرهنگی و اجتماعی: ابتدا این دو عوامل را به صورت جدا گانه برای مفهوم بیشتر شرح می دهیم ‌که در این خصوص باید گفت در عوامل فرهنگی باید محیط استقرار پارک ها را جهت پذیرش عملکرد آن، همکاری مؤثر با آن، گسترش خلاقیت و نوآوری و ترویج کار آفرینی آماده نمایند. در خصوص عوامل اجتماعی نیز اینگونه می توان گفت که سطح بالای تحصیلات و استاندارد های زندگی از عوامل مورد توجه است، چرا که یک مورد مناسب در شهروندان جهت تطبیق دادن خود با مفهوم های جدید شهر دانش را فراهم می نماید.

اگر به دنبال پیشرفته تر کردن فضای کاری خود و داشتن امکانات در شآن کسب و کارتان هستید می توانید با چیتاک ارتباط بگیرید و پس از مشاوره  کامل توسط مشاوران متخصص چیتاک محصول مورد نیاز خود را انتخاب و خریداری نمایید. همچنین جهت کسب اطلاعات بیشتر در هر زمینه ای نیز می توانید با رفتن به سایت چیتاک و برقراری ارتباط با مشاوران ما ابهامات خود را به طور کلی رفع نمایید.